
25 Φεβ Άλλαξε την σχέση σου με την Αδικία – Αρθρογραφεί η Ελένη Αικατερίνη
Άλλαξε την σχέση σου με την Αδικία
«Αν κάτι δεν σου αρέσει, άλλαξε το. Αν δεν μπορείς να το αλλάξεις, άλλαξε τον τρόπο που το σκέφτεσαι». Mary Engelbright
Ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν, έχω παραπονεθεί, έχω γκρινιάξει, έχω θυμώσει, έχω οργιστεί με την αδικία. Η αλήθεια είναι ότι ακόμα και σήμερα, η αδικία με επηρεάζει βαθύτατα.
Κάποιες φορές ως παιδί αδικήθηκα από τους γονείς μου. Εκείνοι έλεγαν ότι δικαιολογημένα με τιμωρούσαν για να με «εκπαιδεύσουν» να είμαι πιο πειθαρχημένη και υπεύθυνη.
Άλλες φορές κατάλαβα, ότι θυματοποιήθηκα για να αποφύγω να αναλάβω ευθύνες – ίσως γιατί είχα συνδέσει τελικά την ευθύνη με τιμωρία – και έτσι απέδιδα τις αποτυχίες μου σε αδικίες.
Ως αγανακτισμένη έφηβος, κατηγόρησα άπειρες φορές την οικογένεια μου για αυτές τις πρώιμες εμπειρίες μου. Αγανάκτησα και επαναστάτησα για τις αδικίες του κόσμου, ένιωσα βαθιά απογοήτευση για τους ενήλικες και για τον κόσμο που μου ετοίμασαν να ζήσω.
Δεν έφταιγα εγώ που ήμουν θυμωμένη όλη την ώρα. Υπήρχαν απλώς πάρα πολλές αδικίες για να πικραθώ με την ζωή και τους ανθρώπους. Τουλάχιστον αυτό νόμιζα τότε.
Έφτασε όμως μια μέρα, που καθώς συζητούσα με μια φίλη που ήταν αναστατωμένη για μια φαινομενικά άδικη κατάσταση στη ζωή της, αναρωτήθηκα:
Σε τι μας ωφελεί αυτό;
Η γκρίνια, τα παράπονα, ο θυμός για την αδικία, δεν κάνει τα πράγματα πιο δίκαια και η εχθρότητα που ακολουθεί δεν μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά πράγματα που χρειάζονται επιδιόρθωση.
Αλήθεια, πιστεύετε ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε «θετική» δηλαδή ωφέλιμη αλλαγή μέσα από μια «αρνητική» δηλαδή δυσλειτουργική νοοτροπία;
Στο δικό μου μονοπάτι, συνειδητοποίησα ότι για να ξεκινήσω να «θεραπεύσω» τον κόσμο και τους ανθρώπους μέσα σε αυτόν, χρειάζεται πρώτα να θεραπεύσω τον δικό μου πόνο. Χρειάστηκε να σταματήσω να βλέπω τον εαυτό μου ως θύμα ώστε να αποκτήσω πρόσβαση στην προσωπική μου δύναμη και ισχύ.
Ωστόσο, για να σας είμαι απόλυτα ειλικρινής, παρόλο που το γνωρίζω αυτό και κάνω μια συνειδητή προσπάθεια να το αλλάξω, εξακολουθώ να νιώθω οργισμένη κατά καιρούς με την αδικία.
Η φτωχοποίηση, η πείνα, η ανισότητα στον κόσμο και στην χώρα μου, με αηδιάζει και με λυπεί βαθύτατα. Υπάρχουν στιγμές που ο θυμός στην σκέψη της εκμετάλλευσης των βασικών ανθρώπινων αγαθών, χτυπάει κυριολεκτικά κόκκινο και μετατρέπεται σε οργή.
Αν δω κάποιον να χτυπά και να κακομεταχειρίζεται έναν άλλο άνθρωπο ή ένα ζωάκι ή την ίδια την φύση και την Γη που μας φιλοξενεί, σκέφτομαι σοβαρά να τον ακολουθήσω και να τον καταγγείλω. Ακόμα και στην ιδέα της βίας, απογοητεύομαι με τους ανθρώπους.
Αν πιστεύω ότι κάποιος κερδίζει οτιδήποτε ανήθικα εις βάρος άλλων ανθρώπων, σκέφτομαι πόσο άδικο είναι και εύχομαι να μπορούσα να κάνω κάτι για να το σταματήσω.
Για ποια Δικαιοσύνη μιλάμε;; κάποιες φορές νομίζω ότι ακούω ανέκδοτο.
Ωστόσο ενώ όλοι μάθαμε για τη δικαιοσύνη στην παιδική ηλικία, οι επιστήμονες έχουν αποδείξει ότι είμαστε στην πραγματικότητα κάμποσο συνδεδεμένοι με αυτή.
Υπάρχουν μελέτες που έχουν δείξει ότι τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου μας ενεργοποιούνται όταν αναγνωρίζουμε τη δικαιοσύνη, ακόμα και όταν αυτή αφορά κάποιον άλλο. Όταν γινόμαστε μάρτυρες αδικίας, ενεργοποιείται η αμυγδαλή μας, το πρωτόγονο μέρος του εγκεφάλου που ελέγχει τον φόβο και τον θυμό.
Αυτό σημαίνει ότι όταν νιώθουμε ότι μας φέρθηκαν άδικα, μπαίνουμε σε κατάσταση «μάχης ή φυγής», με όλη την αίσθηση του άγχους που προκύπτει.
Βιώνουμε οπότε μια ισχυρή, στιγμιαία φυσική και βιολογική αντίδραση σε αντιληπτές αδικίες, και αυτό μπορεί να περιορίσει την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε λογικά και να αντιδρούμε προληπτικά.
Έτσι το πρώτο βήμα είναι, να κατανοήσουμε μέσα από την έντονη συναισθηματική μας απόκριση και αντίδραση, να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα και τις σκέψεις που μας αποδυναμώνουν.
Και ναι, μας αρέσει, δεν μας αρέσει, η ζωή είναι και άδικη!
Κάθε μέρα, όλοι μας έχουμε άφθονες ευκαιρίες να αναγνωρίσουμε την αδικία, σε μεγάλη και μικρή κλίμακα, στη ζωή μας και στις ζωές των ανθρώπων που αγαπάμε.
Θα μπορούσατε να μάθετε ότι βγάζετε λιγότερα από κάποιον άλλο στην ίδια δουλειά.
Θα μπορούσατε να χάσετε μια προαγωγή από κάποιον άλλο που είναι πολύ λιγότερο κατάλληλος.
Θα μπορούσατε να ανακαλύψετε ότι μια φίλη σας, σας πρόδωσε ή ένας συνεργάτης σας έκλεψε.
Μπορείτε να μάθετε ότι η αδερφή σας χάνει το σπίτι της εξαιτίας του ληστρικού δανεισμού.
Και αυτό δεν αγγίζει καν τις τεράστιες αδικίες που συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο, πολύ έξω από το πεδίο της καθημερινής μας εμπειρίας.
Η ζωή δεν είναι πάντα δίκαιη. Είτε πρόκειται για αυτοσυντήρηση, για βασική ανθρώπινη ευπρέπεια ή για συνδυασμό και των δύο, θέλουμε να το αλλάξουμε αυτό.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούμε. Δεν είμαστε ανίσχυροι και δεν χρειάζεται απλώς να αποδεχόμαστε κάθε αδικία ως αναπόφευκτο μέρος της ζωής.
Ωστόσο, χρειάζεται να αποδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να διορθώσουμε όλες τις αδικίες πάνω σε αυτό τον πλανήτη ούτε καν τις αδικίες που βιώνουμε εμείς οι ίδιοι.
Μα πως υπάρχουν άνθρωποι που δεν αφήνουν την αδικία να τους πικράνει ;
Καλύτεροι από εμάς δεν είναι σίγουρα! Δεν είναι απαραίτητα άνθρωποι που δεν έχουν βιώσει σοβαρή αδικία ή ανισότητα. Και επίσης δεν είναι άνθρωποι που απλώς δέχονται ό,τι συμβαίνει χωρίς να παίρνουν ποτέ θέση.
Οι άνθρωποι που χειρίζονται χρήσιμα την αδικία έχουν τρία κοινά πράγματα:
- Αντιλαμβάνονται την συναισθηματική τους ανταπόκριση πριν αυτή οδηγήσει σε μια εμμονική σκέψη
Η παραμονή στην αδικία δεν κάνει τίποτα για να την αλλάξει. Στην πραγματικότητα επηρεάζει την ικανότητά μας να το κάνουμε αυτό, καθώς η εμμονική σκέψη εξαντλεί την ενέργειά μας, μεγεθύνει τα συναισθήματά μας και μας κρατά περισσότερο συγκεντρωμένους στα προβλήματα παρά στις λύσεις.
Αναγνωρίστε πότε αρχίζετε να προσηλώνεστε στις σκέψεις σας και οραματιστείτε ένα σημάδι stop στο κεφάλι σας. Στη συνέχεια, επαναλάβετε μια επιβεβαίωση σύμφωνα με το: «Αυτό δεν είναι παραγωγικό. Είναι αυτό που είναι και μπορώ είτε να το αποδεχτώ είτε να προσπαθήσω να το αλλάξω».
- Σκέφτονται λογικά πριν ενεργήσουν
Για να σκεφτόμαστε λογικά, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε ότι η βιολογική μας αντίδραση είναι ακριβώς αυτή και συνειδητά να επιλέξουμε να μην την αφήσουμε να υπαγορεύσει τις ενέργειές μας. Μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί αν χρησιμοποιήσουμε πρώτα τον λογικό μας εγκέφαλο, προτού κάνουμε κάτι για το οποίο αργότερα θα μετανιώσουμε.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν σκεφτόμαστε λογικά, μπορεί να συνειδητοποιήσουμε ότι χρειάζεται να διακρίνουμε τις αδικίες. Γιατί όλες οι μορφές τις αδικίας δεν είναι ίδιες. Για παράδειγμα δεν είναι το ίδιο, όταν κάποιος μας αδικεί παίρνοντας την σειρά μας σε ένα εμπορικό κατάστημα, με έναν εργοδότη που μας αδικεί, στερώντας μας ημέρες άδειας και χρήματα υπερωρίας.
Άλλες φορές θα συνεχίσουμε να νιώθουμε έντονα ότι χρειάζεται να αγωνιστούμε για δικαιοσύνη, αλλά αυτό δεν απαιτεί να ενεργούμε με επιθετικότητα. Απαιτεί ηρεμία, προσεκτικό σχεδιασμό και δράση, αν είναι κάτι που μπορούμε, στην πραγματικότητα, να ελέγξουμε. Και αυτό οδηγεί στο τελευταίο βήμα.
- Αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ αυτού που μπορούν ναελέγξουν και αυτού που δεν μπορούν
Χρειάζεται μια γενναία παραδοχή το γεγονός ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε την κακομεταχείριση που συνέβη στο παρελθόν. Μπορούμε όμως να αντιμετωπίσουμε την κακομεταχείριση που συμβαίνει τώρα.
Δεν μπορούμε να αλλάξουμε την απόφαση ή τη συμπεριφορά κάποιου άλλου εάν δεν είναι πρόθυμος να αλλάξει. Μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρινόμαστε σε αυτά (και να επιλέξουμε να τους βοηθήσουμε να εκπαιδεύσουμε και να τους επηρεάσουμε θετικά).
Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τις τραγωδίες που έχουν συμβεί, στις ζωές μας ή σε μέρη σε όλο τον κόσμο. Μπορούμε να υποστηρίξουμε αιτίες που επιδιώκουν να αποτρέψουν μελλοντικές τραγωδίες ή ακόμα και να πρωτοστατήσουν στη δική μας.
Και δεν μπορούμε να εγγυηθούμε συγκεκριμένα αποτελέσματα για τις ενέργειές μας, αλλά μπορούμε να αυξήσουμε τις πιθανότητες να κάνουμε τη διαφορά με το να είμαστε ξεκάθαροι, υπομονετικοί και συνεπείς.
Μερικές φορές θα υπάρξουν άδικα πράγματα που πρέπει απλώς να αποδεχτούμε και μπορεί να νιώθουμε ενστικτώδες να το παλέψουμε. Είμαστε άνθρωποι και μερικές φορές ενδίδουμε στις συναισθηματικές μας αντιδράσεις.
Αυτό που είναι σημαντικό είναι να προσπαθούμε να προχωρήσουμε πέρα από αυτά, ώστε να μην αφήσουμε τα πράγματα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε να μας πάρουν τον έλεγχο.
Έχουμε ουσιαστικά μόνο δύο επιλογές: να συντριβούμε ή να γίνουμε δυνατοί και να μάθουμε.
Στην πρώτη επιλογή, μπορούμε να συνεχίσουμε να επενδύουμε συναισθηματικά στον θυμό, την οργή και την αγανάκτησή μας, κάνοντας τη ζωή μας εντελώς μίζερη. Η αδικία είναι μια συναισθηματική κατάσταση η οποία είναι ικανή να μας συνθλίψει, εμπεριέχει πόνο, απελπισία, απόγνωση και απογοήτευση.
Ακολουθώντας την δεύτερη επιλογή, επεξεργαζόμαστε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, αποδεχόμαστε την πραγματικότητα μιας άδικης κατάστασης και αποφασίζουμε να προχωρήσουμε και τελικά, να απελευθερωθούμε από τα δυσάρεστα συναισθήματα ώστε να μην διαιωνίσουμε το μαρτύριο. Το μονοπάτι αυτό προϋποθέτει:
– Να συμφιλιωθείς με την ιδέα ότι η αδικία υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει
– Να μάθεις να διακρίνεις τις αδικίες που νιώθεις και να διαλέγεις εσύ τις μάχες σου
– Να συζητάς για την αδικία που νιώθεις όπου είναι εφικτό
– Να εξετάζεις τον δικό σου ρόλο στην αδικία που συνέβη
– Να ενδυναμώνεσαι και να γίνεσαι σοφότερος μέσα από αυτή την κατάσταση
Εσύ ποιο μονοπάτι θα διαλέξεις;
Σου προτείνω να διαλέξεις εκείνο στο οποίο δεν αδικείς εσένα!
Ελένη Αικατερίνη,
Ψυχοθεραπεύτρια – Κοινωνιολόγος