28 Απρ Μοναξιά, ΜΙΑ εμπειρία ζωής σε ΔΥΟ παράλληλους κόσμους – Αρθρογραφεί η Ελένη Αικατερίνη

Μοναξιά, ΜΙΑ εμπειρία ζωής σε ΔΥΟ παράλληλους κόσμους

Μοναξιά, μια λέξη χιλιοειπωμένη με ποικίλους τρόπους από ποιητές, φιλοσόφους, επιστήμονες, καλλιτέχνες και πόσους ακόμα άλλους. Μια λέξη, ικανή να σε στροβιλίσει αστραπιαία μέσα στον χρόνο, με όχημα το συναίσθημα. Μια λέξη που πυροδοτεί διαφορετικά τον καθένα από εμάς, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου. Μια λέξη, για κάποιους επώδυνη και για άλλους ευεργετική. Μια λέξη, δίχως να της αντιστοιχεί ένας συγκεκριμένος ορισμός.Μια λέξη πανανθρώπινη και πολύ-επίπεδη με μια μόνο βεβαιότητα. Και ποια είναι αυτή;

Η μοναξιά αποτελεί μια αναπόφευκτη εμπειρία ζωής, την οποία όλοι βιώσαμε, βιώνουμε και θα συνεχίσουμε να βιώνουμε στην ζωή μας. Μια εμπειρία, ικανή να επηρεάσει τόσο την συμπεριφορά όσο και την συνείδηση μας, όπως θεωρούσε ο Πλάτωνας.Μια παράδοξη εμπειρία, σαν να παρακολουθείς κάποια εικόνα αντικατοπτρισμού και αντανάκλασης που παρουσιάζει παράλληλους κόσμους. Έτσι βιώνουμε και το παράδοξο της μοναξιάς. Και αυτό γιατί και οι δυο κόσμοι της μοναξιάς είναι πέρα για πέρα αληθινοί και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει κάτι που έχει βιώσει.

Ο ένας κόσμος της είναι ένας τόπος εξαγνισμού και λύτρωσης.Ένας χώρος που μας συνδέει με την ελευθερία έκφρασης και ύπαρξης, με την εμβάθυνση και την εσωτερική αναζήτηση, με την συμφιλίωση και την αλληλεπίδραση με τον εαυτό μας, με την ανασυγκρότηση και την κατανόηση της μοναδικότητα μας.  Ο άλλος κόσμος της είναι μουντός, είναι ένα αβάσταχτο μαρτύριο και μυρίζει κίνδυνο. Εκεί η ανάγκη για ανθρώπινη οικειότητα είτε με τον εαυτό μας είτε με τους άλλους, παραμένει ανεκπλήρωτη. Εκεί ζει η απόσυρση, η απομόνωση, ο συμβιβασμός και η αποξένωση. Σε αυτόν τον τόπο ο εαυτός μας έχει εγκλωβιστεί και έχει αποσυνδεθεί.Είναι ένας τόπος αποκλεισμού και απώλειας.

Κάποιοι ζούμε στον έναν από τους δύο κόσμους αγνοώντας την ύπαρξη του άλλου. Κάποιοι άλλοι νομίζουμε ότι έχουμε διαλέξει να ζούμε σε έναν από τους δυο κόσμους ξορκίζοντας τον άλλον κυρίως από φόβο. Άλλοι νομίζουμε ότι έχουμε επιλέξει αλλά έχουμε μπερδευτεί από την αντανάκλαση. Υπάρχουν και αυτοί που πηγαινοέρχονται ανάμεσα στους κόσμους ανάλογα με τις εξωτερικές συνθήκες. Και άλλοι που γνωρίζουν την σύνδεση των δυο κόσμων, αξιοποιούν τις εσωτερικές τους γνώσεις και εμπειρίες οπότε και επιλέγουν συνειδητά.Και τώρα πιθανότατα αναρωτιέστε τι συνδέει αυτούς τους δύο κόσμους της μοναξιάς. Θα τολμήσω λοιπόν να σας πω ότι το σημείο σύνδεσης τους είναι ο πόνος. Ναι γιατί ο πόνος είναι επίσης μια αναπόφευκτη εμπειρία για τους ανθρώπους. Το πώς επεξεργάζεσαι και αξιοποιείς τον πόνο που βιώνεις, είναι ικανό είτε να σε ανυψώσει στον τόπο του εξαγνισμού και της λύτρωσης είτε να σε βυθίσει στον τόπο του αποκλεισμού και της απώλειας.

Ο Αριστοτέλης υποστήριζε ότι για να μπορέσει να ζήσει κάποιος μόνος του, θα πρέπει να είναι ή Θεός ή Θηρίο. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει, για όσους αποδέχονται ότι είναι θνητοί και δεν είναι ούτε θεότητες ούτε θέλουν να γίνουν θηρία, δεν είναι το «Πως δεν θα βιώσω μοναξιά;», γιατί ήδη απαντήσαμε ότι αυτό είναι αναπόφευκτο για τους ανθρώπους αλλά είναι το «Πως θέλω να ζω την μοναξιά μου;». Μπορεί να φαίνεται πολύ εύκολη η απάντηση, αν σκεφτούμε ότι ο ένας κόσμος φαντάζει φωτεινός και λαμπερός και ο άλλος πιο σκοτεινός, όμως δεν είναι. Ο τόπος της μοναξιάς που θα επιλέξουμε να ζούμε, όπως και καθετί, απαιτεί και το αντίστοιχο τίμημα. Και το τίμημα δεν είναι άλλο από τον τρόπο που βιώνουμε τον πόνο.

Σε ποιον πόνο αφιερώνετε λοιπόν τον εαυτό σας, την ζωή σας και με ποιον τρόπο; Ανάλογα με τις απαντήσεις σας θα κατανοήσετε και σε ποιον κόσμο μοναξιάς ζείτε :

• Υπάρχει ο πόνος που ο άνθρωπος βιώνει συντριπτικά τη μοναξιά του, δηλώνει «ολομόναχος», ότι «κανείς δεν ενδιαφέρεται», «κανείς δεν τον καταλαβαίνει», ότι «κανείς δεν τον αγάπησε πραγματικά», με αποτέλεσμα την απομόνωση του.
• Υπάρχει ο πόνος της αποφυγής της μοναξιάς. Αυτή η τάση να τρέξουμε από την αίσθηση της μοναξιάς με κάθε κόστος. Για να την αποφύγουμε, συμβιβάζουμε τον εαυτό μας σε σχέσεις και φιλίες, παίρνοντας ψίχουλα, λόγω του φόβου να είμαστε μόνοι.
• Υπάρχει ο πόνος της αυτό-ακύρωσης και της απόσυρσης. Η μοναξιά που βιώνουμε όταν δεν πιστεύουμε στην αξία μας, στις ικανότητες μας. Όταν βλέπουμε μόνο ελλείψεις και ανεπάρκειες στους εαυτούς μας. Αυτός ο πόνος μας αποσυνδέει από τον αυθεντικό εαυτό μας και μας οδηγεί στην δημιουργία ενός ψεύτικου εαυτού.
• Υπάρχει ο πόνος της μοναξιάς που σκοτώνει, αυτός της αποξένωσης. Εδώ ο άνθρωπος υποφέρει από ένα υπαρξιακό κενό προκαλώντας στον εαυτό του σύγχυση, απώλεια ελπίδας, σκέψεις ματαιότητας, απώλεια νοήματος. Ώσπου στο τέλος παραιτείται.
• Υπάρχει όμως και ο πόνος της επιβαλλόμενης μοναξιάς, που προκαλείται από οικονομικό και κοινωνικό αποκλεισμό. Ο άνθρωπος πονά και νιώθει να αδικείται.

Ο Dag Hammarskjöld είπε «Προσευχηθείτε ότι η μοναξιά σας, μπορεί να σας ωθήσει να βρείτε κάτι για να ζήσετε, αρκετά μεγάλο, για να πεθάνετε για αυτό». Αν το σκεφτείτε, υπάρχει κάμποση σοφία μέσα σε αυτό. Χρειάζεται να αναζητήσουμε κάτι που είναι «αρκετά καλό για να ζήσουμε και αρκετά μεγάλο για να πεθάνουμε για αυτό».Να αναζητήσουμε ένα διαφορετικό νόημα για τον πόνο και για την μοναξιά. Ένα νόημα που δίνει μια διαφορετική προοπτική στην μοναξιά μας.

• Υπάρχει λοιπόν και ο πόνος της ενσυνείδητης απομόνωσης του ανθρώπου για να επιτύχει την ανάπτυξη του. Εκεί ο άνθρωπος δοκιμάζεται αφού διαπιστώνει τα κενά, τις απώλειες, τη φθορά και αυτό γεννά πόνο, θλίψη και δυσφορία. Ξέρει όμως ότι στην ησυχία και την σιωπή μπορεί να βρει απάντηση και λύση στα σοβαρά θέματα της ζωής του.
• Υπάρχει ο πόνος της συνειδητοποίησης του κενού σύνδεσης με τον ίδιο του τον εαυτό και η προσπάθεια επανασύνδεσης του.Αφορά το γκρέμισμα και την επανεκπαίδευση σε βασικές έννοιες όπως αυτές της αποδοχής και της απόρριψης, του φόβου και της αγάπης, του σωστού και του λάθους, της καλοσύνης και του ελέγχου, της προσφοράς και της θυσίας και πολλών άλλων. Όχι μόνο με τον εαυτό του αλλά και με τις σχέσεις του.
• Υπάρχει ο πόνος της εσωτερικής κριτικής. Το να μένει κάποιος μόνος με τις σκέψεις του, μπορεί να είναι το τέλειο πεδίο αναπαραγωγής αρνητικών και αυτοκριτικών σκέψεων. Αυτές οι “εσωτερικές φωνές” τείνουν να πολλαπλασιάζονται όταν μένουμε μόνοι με τις σκέψεις μας. Σε αυτές τις στιγμές, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον χειρότερο εχθρό μας και αυτός δεν είναι άλλος από τον ίδιο μας τον εαυτό.

Η ανάγκη είναι η μητέρα της εφεύρεσης, έλεγε ο Πλωτίνος. Μερικές φορές αυτό που τελικά χρειαζόμαστε εμείς οι άνθρωποι για να φτάσουμε στην καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας είναι μια στιγμή αφύπνισης. Δεν χρειάζεται αυτή η στιγμή να προέλθει από ασθένεια, από έναν ιό ή μια πανδημία που μας απειλεί. Αλλά ακόμα και έτσι, ας αποτελέσει καταλύτη για μια ουσιαστική αλλαγή. Ως μια ευκαιρία να πάμε την ζωή μας σε ένα άλλο επίπεδο, σε έναν άλλο τόπο. Όλα είναι θέμα προοπτικής.

Νόημα και προοπτική μπορεί να δώσει η απόφαση του κάθε ανθρώπου να συνδεθεί με τον εαυτό του και κατόπιν με τους άλλους διαφορετικά. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να περάσει μια διεργασία πόνου. Αν το σκεφτείτε πιο προσεκτικά αυτή την διεργασία πόνου την ζούμε και στους δυο παράλληλους κόσμους της μοναξιάς. Η διαφορά είναι ότι στον τόπο εκείνο που είναι μουντό, ο πόνος και η μοναξιά είναι ένα μαρτύριο, δίχως τέλος. Στον τόπο του εξαγνισμού και της λύτρωσης, μέσα από τον πόνο μπορεί να δημιουργηθεί κάτι ολοκαίνουργο. Ένας μοναδικός, γεμάτος κατανόηση άνθρωπος τόσο για τον εαυτό του όσο και για τους άλλους. Η επιλογή λοιπόν δική σας..

Ελένη Αικατερίνη,

Ψυχοθεραπεύτρια – Κοινωνιολόγος