10 Ιαν Α – δυνατίζοντας τους φόβους μας Αρθρογραφεί η Ελένη Αικατερίνη
Α – δυνατίζοντας τους φόβους μας
Αρθρογραφεί η Ελένη Αικατερίνη
«Οι φόβοι που δεν αντιμετωπίζουμε, γίνονται τα όρια περιορισμού μας» Robin Sharma.
Οι φόβοι που δεν αντιμετωπίζουμε, μας εγκλωβίζουν. Γίνονται στην ουσία η φυλακή μας. Ποιος είναι αυτός που δεν λαχταρά να νιώσει ελεύθερος να ζήσει; Ελεύθερος όμως! Συνήθως μέχρι σήμερα έχουμε βιώσει «μικρές αποδράσεις ελευθερίας» και μετά πάλι στην φυλακή μας. Το θέμα λοιπόν, σχεδόν πάντα, είναι το πώς. Πως θα απεγκλωβιστούμε; Μα φυσικά Α-δυνατίζοντας τους φόβους μας. Και πως γίνεται αυτό τώρα θα μου πείτε. Βήμα βήμα θα σας απαντήσω. Υπάρχει τρόπος και μάλιστα πολύ αποτελεσματικός, αρκεί να ακολουθήσω τα κατάλληλα βήματα.
Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να γνωρίσω τον φόβο και να τον κατανοήσω. Στη συνέχεια να καταλάβω πως λειτουργεί, τι κάνει, πως κινείται δηλαδή τι τεχνικές και τι μηχανισμούς χρησιμοποιεί. Το δεύτερο βήμα είναι να αναγνωρίσω τους δικούς μου φόβους δηλαδή να συνειδητοποιήσω ποιοι είναι οι φόβοι μου. Το τρίτο βήμα είναι να κάνω σωστή διάγνωση γιατί χωρίς σωστή διάγνωση καταλαβαίνετε ότι δεν υπάρχει και η κατάλληλη θεραπεία. Να χρησιμοποιήσω δηλαδή διαγνωστικά εργαλεία και μέθοδο ώστε να αντιληφθώ πως σχετίζομαι με τους συγκεκριμένους φόβους αλλά πως θα τους διαχειριστώ. Γιατί το πιο ισχυρό αντίδοτο στον φόβο είναι η δράση. Και η εστιασμένη δράση θα με οδηγήσει στην ελευθερία. Σε αυτό όμως το άρθρο θα εστιάσουμε στο πρώτο βήμα και στην συνέχεια θα «χτίζουμε» βήμα βήμα τα υπόλοιπα. Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι η γενναιότητα δεν προϋποθέτει την απουσία του φόβου αλλά την διαχείριση του. Και ο πιο ευφυής τρόπος για να λάβουμε μεγαλύτερο και ουσιαστικότερο όφελος για αυτό είναι να τον Α-δυνατίσουμε, δηλαδή να μάθουμε να τον διαχειριζόμαστε ελαττώνοντας τον!
Πως Α-δυνατίζεις όμως ένα ισχυρό και πρωτόγονο συναίσθημα όπως ο φόβος; Καταρχήν χρειάζεται να συλλέξουμε πληροφορίες για τον φόβο και σιγά σιγά να αρχίσουμε να τον γνωρίζουμε και να τον κατανοούμε.
- Ο φόβος είναι ένα από τα πιο έντονα συναισθήματα που βιώνει ο άνθρωπος και έχει διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους. Μελέτες των πρωτόγονων ομάδων έδειξε ότι η επιρροή του ήταν σχεδόν καθοριστική στην διατήρηση και την εξέλιξη του ανθρώπου. Δηλαδή ο φόβος είναι άμεσα συνδεδεμένος με το ένστικτο της επιβίωσης και της αυτοσυντήρησης.
- Ο φόβος είναι σαν ένα αυτόματο σύστημα συναγερμού εντός μας, ένας μηχανισμός επιβίωσης. Δηλαδή μας προειδοποιεί για την ύπαρξη κινδύνου και απειλής. Αυτό είναι το ωφέλιμο μέρος του φόβου για όλους μας. Φανταστείτε τι θα γινόταν αν εξουδετερώναμε αυτό το σύστημα συναγερμού. Ο ωφέλιμος φόβος είναι περίπου 8-10 %. Το πρόβλημα έγκειται στον παραπανίσιο φόβο. Για αυτό τον λόγο αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι να καταργήσουμε το σύστημα συναγερμού εντός μας αλλά να Α-δυνατίσουμε τον παραπανίσιο φόβο. Δηλαδή να ρυθμίσουμε το σύστημα συναγερμού εντός μας ώστε να μην «χτυπάει» συνεχώς και μας στερεί τα όνειρα και την ίδια μας την ζωή.
- Ο φόβος εκδηλώνεται κυρίως με δύο αντιδράσεις. Η μια είναι η βιοχημική και η άλλη η συναισθηματική. Η βιοχημική αντίδραση είναι καθολική και είναι άμεσα αντιληπτή γιατί τα σώματά μας ανταποκρίνονται με συγκεκριμένους τρόπους. Οι φυσικές αντιδράσεις στο φόβο περιλαμβάνουν εφίδρωση, αυξημένο καρδιακό ρυθμό και υψηλά επίπεδα αδρεναλίνης. Αυτή η φυσική αντίδραση είναι επίσης γνωστή ως αντίδραση “μάχης ή φυγής”, στην οποία το σώμα μας προετοιμάζεται να εισέλθει είτε σε μάχη είτε να φύγει, να τρέξει μακριά. Εδώ υπάρχουν συγκεκριμένες τεχνικές για να μπορούμε να ρυθμίζουμε και να Α-δυνατίζουμε την ένταση του φόβου.
- Η συναισθηματική αντίδραση στον φόβο είναι πολύ εξατομικευμένη. Από την μία, με τον φόβο εκκρίνουμε παρόμοιες χημικές ουσίες στον εγκέφαλο μας όπως και με κάποια θετικά συναισθήματα ευτυχίας και ενθουσιασμού, το αίσθημα του φόβου κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να θεωρηθεί ως διασκέδαση, όπως όταν παρακολουθούμε τρομακτικές ταινίες ή κάποιοι νιώθουν με τα ακραία αθλήματα. Από την άλλη όψη, κάποιοι έχουν αρνητική αντίδραση στο αίσθημα του φόβου, αποφεύγοντας με κάθε κόστος τις καταστάσεις που προκαλούν φόβο. Το οποίο είναι εξαιρετικά δυσάρεστο και βιώνεται ως περιορισμός, εγκλωβισμός από την ίδια μας τη ζωή. Αν και η φυσική αντίδραση βλέπουμε ότι είναι η ίδια, ο φόβος μπορεί να θεωρηθεί θετικός ή αρνητικός, ανάλογα με το άτομο.
- Η πραγματική και η πιο ουσιαστική αιτία του φόβου μας βρίσκεται στο ασυνείδητο μέρος του Είναι μας και για αυτό το λόγο υπάρχει μεγάλη δυσκολία στο να εντοπίσουμε την ρίζα των φόβων μας. Γιατί το ασυνείδητο μέρος μας είναι σκοτεινό και δαιδαλώδες. Όπως ακριβώς και ένας λαβύρινθος. Οπότε ο φόβος είναι πολύ καλά κρυμμένος και δεν γίνεται εύκολα ορατός και αντιληπτός ώστε να γνωρίζουμε τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Αυτό που εμείς κυρίως βλέπουμε είναι πως αποτυπώνεται αυτός ο φόβος μέσα από τις εκδηλώσεις και τις φοβίες μας.
- Οι φοβίες που νιώθουμε είναι πολύ συνειδητές. Δηλαδή γνωρίζουμε τι φοβόμαστε και ορισμένες φοβίες έχουν δημιουργηθεί από ένα πραγματικό γεγονός στην ζωή μας. Είτε αυτό το βιώσαμε είτε ήμασταν παρατηρητές σε κάποιο τέτοιο γεγονός. Κάποιες άλλες φοβίες δεν βασίζονται σε ένα πραγματική κατάσταση του παρελθόντος. Οι φοβίες μας εμπεριέχουν μια υπερβολή και παράγονται και αυτές από έναν χρόνιο φόβο που τις περισσότερες φορές είναι ασυνείδητος.
- Μεγάλη συγγένεια με τον φόβο, ας πούμε πρώτος ξάδερφος του φόβου είναι το άγχος . Όπου ο φόβος είναι περισσότερο «ψυχική διαδικασία» προσανατολισμένη στο παρελθόν και το άγχος είναι περισσότερο «γνωστική διαδικασία», προσανατολισμένη στο μέλλον. Παρ ‘όλα αυτά, πάνε μαζί, χέρι χέρι, επειδή στη ρίζα τους την εξελικτική λειτουργία, τόσο ο φόβος όσο και το άγχος είναι για την αναγνώριση των απειλών – κινδύνων και την αποφυγή τους.
Αν και ο φόβος μπορεί να βιώνεται για τους περισσότερους από εμάς ως ένα δυσάρεστο συναίσθημα, σήμερα συνειδητοποιήσαμε ότι παράλληλα είναι και ένα ωφέλιμο συναίσθημα. Στην ουσία, δεν υπάρχουν «καλά» και «κακά»
συναισθήματα. Υπάρχει μόνο η χρησιμότητα τους για την εξέλιξη της ζωής μας. Υπάρχει αυτό που σκέφτομαι και αυτό που δεν σκέφτομαι, υπάρχει αυτό που νιώθω και αυτό που δεν νιώθω και κυρίως αυτό που κάνω και αυτό που δεν κάνω. Και για όλα τα παραπάνω υπάρχει συγκεκριμένος λόγος, αιτία δηλαδή, για τον καθένα από εμάς. Ανακαλύπτοντας αυτόν τον λόγο μπορεί κάποιος να αποφασίσει αν τελικά του είναι χρήσιμο αυτό που σκέφτεται, που νιώθει και κάνει. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για αυτή την ανακάλυψη είναι να θέλει να επιλέγει ελεύθερα. Και αυτό προϋποθέτει τόλμη. Αποφασίζοντας να Α-δυνατίσουμε του φόβους μας, τολμάμε.
Κλείνοντας αυτό το πρώτο μέρος των άρθρων περί φόβου, θα μοιραστώ μαζί σας ένα αγαπημένο απόφθεγμα, προσθέτοντας λίγη ακόμα τροφή για σκέψη.
«Γενναίος δεν είναι αυτός που πιστεύει ότι δεν νιώθει φόβο, αλλά αυτός που αποφασίζει συνειδητά να αντιμετωπίσει τους φόβους του» Nelson Mandela.